Over het beslis- en afwegingskader van de wet DBA

In onze sector wordt volop met zzp’ers gewerkt. Werkgevers hebben vaste medewerkers in dienst en werken daarnaast met een flexibele schil om de piekbelasting van werkzaamheden mee in te vullen. Maar ook ondernemers zonder personeel huren weer andere zzp’ers in om samen grotere klussen te kunnen maken. De gehele bouwsector weet inmiddels niet meer beter dan dat er overal zzp’ers worden ingezet om al het werk te kunnen maken. En dat gebeurt ook al die jaren al met de wet DBA. De wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties kwam er toen de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) in 2016 kwam te vervallen. Om de markt er toen aan te laten wennen - en om de overheid tijd te geven om nieuwe, betere wetgeving te bedenken - werd een handhavingsmoratorium ingesteld. De wet was van kracht, maar er werd niet op gehandhaafd, tenzij duidelijk was dat de regelgeving bewust werd overtreden. Jaren later is de politiek er nog steeds niet over eens hoe wetgeving omtrent arbeidsrelaties er nu w.l precies uit moet komen te zien. Desalniettemin werd besloten dat het nu toch tijd werd om te gaan handhaven op de wetgeving, omdat het aantal zzp’ers in Nederland de pan uitrijst. Zzp’ers, die zonder voorzieningen bij ziekte of pensioen, vaak hetzelfde werk doen als werknemers, maar het fijn vinden om zelf hun uren te kunnen bepalen. Met deze stigmatiserende uitspraak over alle zelfstandigen in Nederland werd verondersteld dat het een goede zaak is dat de Belastingdienst gaat bepalen of zzp’ers daadwerkelijk zelfstandig ondernemen, of dat ze feitelijk in loondienst zouden moeten zijn.

Handhavingsplan

De Belastingdienst kwam eind november met een handhavingsplan: een team van zo’n tachtig belastinginspecteurs gaat in het land controleren. Er wordt geen onderscheid gemaakt in sectoren, al is wel aangegeven dat de intermediairs in de flexbranche speciale aandacht zullen krijgen. In een exclusief interview dat staatssecretaris Van Oostenbruggen gaf aan het vakblad ZIPconomy meldde hij dat “er met de komst van de wet DBA heel wat partijen zijn gekomen die zich voorstaan op het feit dat zij weten hoe de wet DBA, of beter gezegd, hoe de wet op de loonbelasting zou moeten worden uitgelegd. Ze sluiten contracten af die ook vrijwaren voor loonheffingen. Ze worden geselecteerd op hun kennis en kunde om arbeidsrelaties goed te beoordelen. Ik denk wel dat we kunnen concluderen dat dat niet altijd overal even goed gaat. Er circuleert onjuiste informatie. Dat is onderdeel geworden van de wijze waarop brokers en leveranciers met klanten omgaan. Ja, dat vinden wij extra interessant, want ze zetten hun klanten op het verkeerde been en verdienen daar geld aan.” 

Pas op met intermediairs

In toenemende mate horen we dat ook veel NOA-leden door dergelijke partijen worden benaderd. Zonder alle intermediairs over een kam te willen scheren, adviseren we wel om terughoudend te zijn bij alle mooie aanbiedingen die worden gedaan. Laat je heel goed informeren, lees ook goed alle kleine lettertjes en laat je accountant meekijken als je met een partij in zee wil gaan. Ook - of juist - zonder intermediair blijft het namelijk nog steeds goed mogelijk om als échte zelfstandige te werken, of om een échte zelfstandige voor bepaalde klussen in te huren. Die holistische toets, zoals de Belastingdienst schrijft te gaan doen tijdens bedrijfsbezoeken, kun je namelijk als zelfstandig ondernemer, of als inhuurder van zzp’ers, ook zelf doen. 

De holistische toets

De holistische toets van de Belastingdienst is dezelfde als de Hoge Raad toepaste in het Deliveroo-arrest. Daar heb je vast al over gehoord: de uitspraak dat alle bezorgers van de keten Deliveroo werden aangemerkt als werknemers, ook al werd er (op papier) alles aan gedaan om de bezorgers zelfstandig te laten lijken. Een holistische benadering wil zeggen dat er niet één enkel feit of één enkele omstandigheid beslissend is, maar dat alle feiten en omstandigheden in onderling verband moeten worden beoordeeld om op basis daarvan te kunnen oordelen over de vraag of iemand werkzaam is als werknemer of als zzp'er. Tijdens een bedrijfsbezoek zal de Belastinginspecteur kijken naar de volgende punten:

1. de aard en duur van de werkzaamheden;
2. de manier waarop de werkzaamheden en werktijdenzijn bepaald;
3. de mate waarin de werkzaamheden én de opdrachtnemer onderdeel zijn van de organisatie van de opdrachtgever;
4. wel of geen verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
5. de manier waarop afspraken tot stand zijn gekomen;
6. de manier waarop de beloning is bepaald en wordt uitbetaald;
7. de hoogte van de beloning;
8. de mate waarin de opdrachtnemer bij de opdracht commercieel risico loopt;
9. de mate waarin de opdrachtnemer zich als ondernemer gedraagt of kan gedragen. Wat doet de zelfstandige onder meer om opdrachten en een goede naam te krijgen, wat is het aantal opdrachtgevers en hoelang werkt de opdrachtnemer meestal voor een opdrachtgever?

Beslis- en afwegingskader

Om deze negen punten verder toe te lichten, heeft de Belastingdienst een Beslis- en afwegingskader opgesteld. Op hoofdlijnen staat beschreven waar op gelet wordt. Belangrijk is dus dat álle punten goed worden ingevuld. Je kunt niet veronderstellen dat als er aan 6 van de 9 punten wordt voldaan, je “wel safe zit”. 

DBA-checklis

Om de holistische benadering van de Belastingdienst te vertalen naar de dagelijkse praktijk in de afbouw zijn we bezig een checklist op te stellen, die opdrachtgever en opdrachtnemer samen kunnen invullen. Je krijgt dan een aardig inzicht hoe jullie samenwerking door de Belastingdienst kan worden geïnterpreteerd. Na het invullen van de checklist kunnen NOA-leden ook een uitgebreide handreiking bestuderen met praktijkvoorbeelden. Want hoe eenvoudig de bovenstaande negen punten ook klinken… in de praktijk is er behoorlijk wat voor nodig om precies te doen wat de wetgever beschrijft! De handreiking biedt geen zekerheden, maar hopelijk wel ideeën om de wet DBA in jouw dagelijkse praktijk correct uit te voeren. Zodra de checklist en handreiking online staan, communiceren we dit via onze nieuwsbrief.