Komt er van uitstel ook afstel?

Hoewel menig bouwproject momenteel even stil ligt omdat woning- en utiliteitsbouw in de buurt van stikstofgevoelige natuurgebieden hinder ondervinden van het uitblijven van maatregelen, hoeft dat uitstel geenszins tot afstel te leiden. Volgens het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) leiden de extra berekeningen en onderzoeken die nu moeten worden gedaan vooral tot vertraging en uitstel van projecten binnen de burgerlijke en utiliteitsbouw. Voor 90 procent van de projecten hoeft alleen aangetoond te worden dat de stikstofdepositie door de bouw verwaarloosbaar is. In de meeste overige gevallen zijn de te verwachten deposities zo laag dat ze met relatief simpele maatregelen kunnen worden voorkomen. In slechts drie procent van de gevallen zal eerst elders stikstofruimte vrijgespeeld moeten worden om het bouwproject toch uit te kunnen voeren. De haalbaarheid van dergelijke projecten staat sterk onder druk, maar omdat het om een klein aandeel van de totale bouwopgave gaat, is het effect ervan op de totale productie binnen de burgerlijke en utiliteitsbouw beperkt. Nog even wachten dus, maar stikstof zal hoogstwaarschijnlijk niet leiden tot definitief afstel.

Minder bouwvergunningen

Het aantal afgegeven bouwvergunningen slinkt. Niet alleen vanwege stikstof, maar vooral door de voorgenomen regulering van de huursector: dat lijkt investeerders af te schrikken. De kabinetsplannen laten de rendementen op nieuw te bouwen huurwoningen verdampen waardoor veel bouwplannen in de ijskast lijken gezet. Ook de vergunningverlening voor de koopsector zit in het slop door de sterke daling van de nieuwbouwverkopen. En dat heeft weer alles te maken met de gestegen rente en de stijgende prijzen van grond, grondstoffen en bouwmaterialen. Omdat er nog een flink aantal reeds vergunde nieuw te bouwen woningen op de plank ligt, heeft de daling in de vergunningverlening op korte termijn nauwelijks effect op de woningbouwproductie. Na een stijging vorig jaar tot boven het niveau van 70.000 nieuwbouwwoningen zal de productie dit jaar hooguit iets terugvallen naar een niveau van circa 68.000. Die tegenvallende bouwcijfers zorgen er meteen voor dat het woningtekort per saldo toeneemt. Ofwel: er zijn in de nabije toekomst nog meer huizen nodig, wat weer goed is voor de bouwvolumes in de jaren na 2023, zo voorspelt Buildsight. Die zullen hoogstwaarschijnlijk stijgen.

Bedrijfsruimtes en scholen

De vrees is dat de komende jaren tekorten ontstaan aan bedrijfsruimte. De vraag ernaar blijft naar verwachting stijgen door de goede prestaties van de Nederlandse industrie en de verdere ontwikkeling van e-commerce, terwijl de ontwikkeling van nieuwe bedrijfsruimte steeds meer aan banden wordt gelegd. Hierdoor is er een einde gekomen aan de forse groeipercentages voor de nieuwbouwproductie van bedrijfsruimtes, maar dat betekent volgens Buildsight geenszins dat de nieuwbouwproductie van bedrijfsruimte de komende jaren gaat krimpen. Tot 2026 lijkt de productie zich gewoon te handhaven. Een toenemend aandeel daarvan zal bestaan uit bedrijfshallen met kantoor. Lekker vooruitzicht voor veel vloerenbedrijven dus.

Lagere budgetten

Hoewel de omzetten er wat minder zijn - omdat de budgetten over het algemeen lager liggen - zijn er de laatste jaren veel plannen ontwikkeld voor de bouw van nieuwe scholen en zorggebouwen. Dat gaat dit jaar leiden tot een piek in de bouwproductie. En na 2023 wordt dat hoge niveau hoogstwaarschijnlijk gehandhaafd - qua omzet dan - vanwege de gestegen bouwkosten en hogere financieringskosten. De inkomsten en vergoedingen die het onderwijs en de zorg kunnen genereren zijn echter minder hard gegroeid, waardoor de betaalbaarheid van nieuwbouwprojecten binnen deze sector onder druk is komen te staan. In de loop van vorig jaar werd dit volgens Buildsight al zichtbaar in een dalende trend van de vergunningverlening. Door de lange doorlooptijd van projecten kan de nieuwbouwproductie dit jaar nog wel iets groeien.

Branchemonitor Afbouw    

Bekijk de Branchemonitor Afbouw: er is een online dashboard met allerhande conjunctuurcijfers, je kunt er trendanalyses per sector downloaden en in het ledenonderzoek bekijken welke (omzet)ontwikkelingen bedrijven in de afbouw zelf de komende 12 maanden verwachten.