Osmose in een kunststofvloer

Osmose komt voort uit het streven van de natuur om concentratieverschillen te vereffenen: natuurlijk evenwicht dus. Een praktisch voorbeeld: Onder een kaasstolp worden twee bekers geplaatst. De ene is gevuld met water, de andere met een zoutoplossing. De zoutkristallen kunnen onmogelijk via de lucht worden getransporteerd, maar waterdamp kan zich wel verplaatsen.

Dampdruk

Wat gebeurt er? Het water in de beker zal verdampen, waarna de waterdamp zich zal condenseren ter plaatse van de zoutoplossing. Deze wordt daardoor als het ware verdund. De dampdruk boven de beker met zoutoplossing is lager, waardoor water hier naar toe wordt getrokken. Deze osmotische druk ontstaat dus, als de natuur het evenwicht wil herstellen.

Semi-Permeabel

Bij zouten in de ondergrond (onder de primerlaag) kan het voorkomen dat niet opgelost zout niet door het semi-permeabel membraam heen kan. Maar is er voldoende water beschikbaar in de ondergrond, dan lost het zout op en kunnen afzonderlijke ionen wel door het membraam heendringen. Er ontstaat dan een proces waarbij door het oplossen en al dan niet weer kristalliseren van de zouten een vereffening plaatsvindt.

Osmose kan dus alleen optreden als er aan een aantal ‘randvoorwaarden’ wordt voldaan: in het coatingmateriaal, dan wel op het grensvlak van de gietvloer en de ondergrond, moeten wateroplosbare bestanddelen aanwezig zijn. De gietvloer moet dampdicht zijn, want blaasvorming ontstaat alleen bij druk van binnenuit. Ook moet er een semi-permeabel membraam aanwezig zijn. Dit kan bijvoorbeeld een niet volledig dampdichte hechtlaag (primer) zijn. Essentieel is, dat de dampstroom in de richting van de blaas groter is dan omgekeerd.

Praktisch betekent dit ook dat de concentratie van de wateroplosbare stof aan de zijde van de blaas groter is dan in de ondergrond waaraan het vocht wordt onttrokken. In de omgeving moet wel vocht ‘beschikbaar’ zijn, waarbij het in beton of cementgebonden dekvloer aanwezige evenwichtsvochtgehalte, ook wel restvochtgehalte genoemd, vaak al voldoende is.

Een gering dampdrukverschil leidt al tot vochttransport. Omdat cementgebonden materialen vrijwel altijd enig vocht bevatten, simpelweg omdat een absoluut droog materiaal niet bestaat, kan dit genoeg zijn om osmotische krachten te activeren.”

Door onderzoek en analyse van een deskundige kan worden aangetoond dat blazen in een gietvloer worden veroorzaakt door osmose. Wat echter de samenstelling is van de reactieve, wateroplosbare bestanddelen, die de drijvende kracht zijn achter het ontstaan van osmose, is moeilijk te achterhalen.

De moraal van dit verhaal: Onderschat nooit de krachten van de natuur? Nee, maar zorg dat er goed voorbereid aan werkzaamheden wordt gestart. Door het meten van het vochtgehalte in de toplaag kan worden bekeken of deze voldoende droog is om osmose tegen te gaan. Niet in alle gevallen is het echter uit te sluiten.